Seçebilir misin hangisi dalga, hangisi parçacık? Önceki yazıda dalga-parçacık ikililiği hakkında yazacağımı yazmıştım. İşte, bu yazı onunla ilgili...
Bir de fotoelektrik etki var! O nedir? Bunu da Einstein söylüyor. Ne peki bu? Bu, bir maddeye ışık ya da elektromanyetik dalga, aslında ikisi de aynı, gönderilmesi sonucu bu maddeden elektron kopmasıdır. Ve bir de ilginç olan şey şu bu konuda: Gönderilen ışığın parlaklığı, arttığı zaman elektron sayısında değişme olurken hızlarında değişme olmuyor. Nasıl ya? Aslında ışığın parlaklığının enerji ile ilgisi yok. Nasıl mı? 
formülüme göre ışığın enerjisi Planck sabiti ile frekansın çarpımı... Burada fotonları enerji paketçikleri gibi düşünün. Frekans arttığı zaman, birim zamanda maddeye ulaşan enerji artacak, bu da elektronların hızlarını arttıracak. Parlaklık arttığı zaman neden daha fazla elektron gidiyor peki? Parlaklık, yoğunluk demek. Yani daha yoğun bir şekilde, daha geniş bir alana etki ediyor. Hepsi bu.
Peki bu ne demek? Dalga-parçacık ikililiği yani. Bu, ışığın hem dalga, hem de parçacık özelliği olduğunu ortaya koyuyor. Ama ışık dediğimiz şey ne bana onu söyle sen? Işık dediğim, fotondur. Foton nedir peki? Foton bilimsel olarak: "Elektromanyetik kuvvetin taşıyıcısı ve ışığın yapıtaşı olan bozondur." Basitçe: "Işığın detayıdır." Peki şunu cevapla: Işık hani dalgaydı, ona ne oldu? Hiçbir şey. Hiçbir şey olmadı. Foton da ışık, dalga da. Işığın bazı özellikleri foton ile, bazıları dalga ile açıklanır.
Fotonu biraz açalım.Fotona "ışığın detayı" dedik. Bu doğru. Foton ile ilgili en önemli özellik, fotonun kütlesinin olmamasıdır. Nasıl yani, kütlesiz mi? Evet, aynen öyle.
Bir de fotoelektrik etki var! O nedir? Bunu da Einstein söylüyor. Ne peki bu? Bu, bir maddeye ışık ya da elektromanyetik dalga, aslında ikisi de aynı, gönderilmesi sonucu bu maddeden elektron kopmasıdır. Ve bir de ilginç olan şey şu bu konuda: Gönderilen ışığın parlaklığı, arttığı zaman elektron sayısında değişme olurken hızlarında değişme olmuyor. Nasıl ya? Aslında ışığın parlaklığının enerji ile ilgisi yok. Nasıl mı? formülüme göre ışığın enerjisi Planck sabiti ile frekansın çarpımı... Burada fotonları enerji paketçikleri gibi düşünün. Frekans arttığı zaman, birim zamanda maddeye ulaşan enerji artacak, bu da elektronların hızlarını arttıracak. Parlaklık arttığı zaman neden daha fazla elektron gidiyor peki? Parlaklık, yoğunluk demek. Yani daha yoğun bir şekilde, daha geniş bir alana etki ediyor. Hepsi bu.
Işığın dalga olduğu öncelerden biliniyordu, ama parçacık oluşu o kadar değil. Bundan ilk Newton dedemiz bahsetmişti. Ama kanıtlanması Planck amcamıza kadar sürdü. Young deneyinde ortaya konulan sonuçlar da incelendiğinde ışığın hem dalga, hem parçacık olduğu anlaşılmıştır.
Young deneyi ile ilgili ilginç bir nokta da şudur: Bu deneyde, ışığın nasıl davrandığını anlamak için iki yarık arasına bir dedektör koyduğumuzda deney, anlaşılmaz biçimde değişir. Bu da bana bir şeyi hatırlatıyor, ama daha önce de söylediğim gibi, okurlarımın arasında benim ile zıt görüşlüler olabileceğinden bunu yazmıyorum ama herhalde tahmin edersiniz.
Evet, bu da bitti.
Yorumlar
Yorum Gönder